*Av. Begüm Kaptan
8 Haziran 2022 tarihli ve 31860 sayılı Resmi Gazete’de Tapu Ve Kadastro Verilerinin İşlenmesi Ve Elektronik Ortamda Yapılacak İşlemler Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) yayınlanmıştır. Yayınlanan bu yönetmelik ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (“Genel Müdürlük”) merkezi veri tabanında yer alan verilerin işlenmesi ve elektronik ortamda yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
Yönetmelik Neyi Düzenlemekte?
Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelik ile Tapu ve Kadastro Sistemi (“TAKPAS”) üzerindeki veriler; taşınmazın gerçek ve tüzel kişiler ile ilişkilendirilmesi ve üzerindeki hakların gösterilmesine ilişkin bilgilerin içeriği, Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (“TAKBİS”) üzerinde ise her bir birim için sicillerin elektronik ortamda tutulmaya başlandığı tarihte aktif olan ve bu tarihten sonra oluşan bilgilerin içeriği düzenlenmiştir.
TAKPAS Nedir?
TAKPAS hizmetleri; kurumlar ve kişilerin, ara yüzler ile ulaşabilecekleri etkileşimli sorgulamalar ve kendi yazılım uygulamaları içerisine ekleyecekleri bölümler ile sorgulama ve elektronik ortamda tapu işlemleri yapmalarına olanak verecek internet servislerinden oluşur. Sorgulamalarda, sorgu kriterine göre sorgu sonucu olarak TAKPAS’ta bulunan, kurum ve kişilerin almaya yetkili olduğu bilgiler paylaşılmakta olup, kurumlar ve kişilerle yetkisi dâhilinde olmayan bilgilerin paylaşılması engellenmektedir.
Veri Erişimine İlişkin Genel Esaslar
Verilere erişim için Yönetmelik kapsamında; alıcı tarafından veri talebi oluşturulması ve sistem üzerinden sorgulama yapılabilmesi için Genel Müdürlük ile protokol yapılması veya elektronik kabul beyanını zorunlu tutulmaktadır.
Paylaşılan veriler, alıcının veri kullanım amacı ve yasal dayanağı göz önünde bulundurularak belirlenmekte ve alıcı ile yalnızca çevrimiçi olarak paylaşılmaktadır. Alıcı tarafından alınan verilerin çıktılarında alıcı adı, varsa alt kullanıcı adı, tarih ve saat bilgisi yer alacaktır.
Sistem tarafından, zorunlu haller veya tapu ve kadastro verilerini talep eden kurumlar ile Genel Müdürlük arasında yapılan protokollerde belirtilen özel haller dışında güvenli ve kesintisiz bir hizmetin sunulacağı esas alınmıştır.
Taşınmazı tanımlayıcı bilgilere ve taşınmaza yönelik hak ve kısıtlamalara herkes tarafından herhangi bir kısıtlama olmaksızın ulaşılabilir olacağı esas alınmıştır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 1020. maddesi kapsamında taşınmaz üzerinde hak sahibine yönelik hak ve kısıtlamalar sadece ilgisini inanılır kılanlar tarafından öğrenilebilir olacaktır.
Alıcının, sistem üzerinden elde etmiş olduğu verilerin gizliliğinin korunması yine alıcıya yüklenmiştir. Ayrıca Yönetmelik bu verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesi ve erişilmesini önlemek ve muhafazasını sağlamak amacıyla her türlü idari ve teknik tedbirlerin alınmasını yine alıcıya yüklemektedir. Tapu ve kadastro verilerinin yurt dışına aktarılmasında 6698 sayılı Kanunun 9 uncu maddesindeki sınırlandırmalar ve kurallara uyulacağı öngörülmüştür. Özel nitelikli kişisel veriler için ise ayrıca anılan Kanunun 6. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından belirlenen önlemler alınacaktır.
TAKPAS Verilerine Kimler Erişebilir?
Yönetmelik’te düzenlendiği üzere; Mahkemeler, Cumhuriyet savcılıkları, icra ve iflas müdürlükleri ile kamu kurum ve kuruluşlarının görevleriyle ilgili taşınmaz verilerine erişimi protokol düzenlenerek belirlenebilir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile taşınmaza ilişkin konularda faaliyet gösteren tüzel kişiler kendi işleriyle sınırlı olmak üzere, düzenlenecek protokol kapsamında gerekli verilere erişebilirler.
Taşınmaz malikleri ile taşınmaz üzerinde hak sahibi olanlar, taşınmazları hakkında elektronik kabul beyanı ile ilgili verilere erişebilirler. Tapu sicilinin açıklığı ilkesi gereğince, taşınmazın tanımlayıcı bilgileri ile taşınmaza yönelik hak ve kısıtlamalar herkes tarafından elektronik kabul beyanı ile sorgulanabilir.
Genel Müdürlük ile protokol yapmış olan alıcı, protokol ile belirlenen internet servislerini, metotları ve sunulan verilerin kullanılması için gerekli yazılım ve donanımı sağlamakla yükümlüdür. TAKPAS’a erişmek isteyen alıcıya ait güvenlik kodları kontrol edildikten sonra, hizmet alanların güvenlik duvarları ile sistem güvenlik duvarları arasında özel şifrelenmiş güvenli ağ bağlantısı kurularak iki bağlantı noktası arasında hizmet verilir.
Genel Müdürlük; alıcının, sabit IP adresi ve uygun görülecek güvenlik yöntemleri ile bağlantı kurarak TAKPAS’a erişimini sağlar. Alıcı, TAKPAS bağlantısını protokol ve güvenlik taahhütnamesinde belirlenen amaçlar ve kurallar doğrultusunda taşra teşkilatlarına, şubelerine ve alt kuruluşlarına da sağlayabilir. Kamu kurum ve kuruluşları, bu bağlantıyı yurt dışı teşkilatlarına da sağlayabilir.
Protokol ile Erişim
Yönetmelikte sayılmış olan ve TAKPAS’tan yararlanmak isteyen alıcı, Genel Müdürlüğe yazılı olarak veya elektronik ortamda talepte bulunmalıdır. Başvuruda talep edilen verilerin kullanılma amacının açık, net ve somut olması, alıcının verileri almasına esas olan yasal dayanağın belirtilmesi ve Genel Müdürlük tarafından talep edilen bu Yönetmeliğin ekinde yer alan belgelerin ve güvenlik taahhütnamesinin gönderilmesi zorunludur. Yasal dayanağın belirtilmemesi halinde herhangi bir işlem yapılmaksızın talep reddedilir.
Yapılan başvurular Veri Paylaşımı Alt Komisyonu tarafından incelenir, en geç bir ay içerisinde anılan komisyonun görüşü ile birlikte Veri Paylaşımı Üst Komisyonuna sunulur. Uygun görülmeyen alıcı başvurusu gerekçesi belirtilerek Veri Paylaşımı Üst Komisyonunca reddedilir.
Başvurusu Üst Komisyonda uygun görülen alıcının Genel Müdürlükçe belirlenen uygun güvenlik düzeyini temin etmeye yönelik gerekli her türlü idari ve teknik tedbirleri sağladığını gösterir güvenlik taahhütnamesini sunması zorunludur. Ayrıca alıcı her takvim yılı sonunda, Genel Müdürlükçe talep edilen idari ve teknik güvenlik tedbirlerinin sağlandığını gösterir güvenlik taahhütnamesini Genel Müdürlüğe gönderir.
Genel Müdürlükçe belirlenen güvenlik unsurlarını sağlamayan alıcı, bu hususun bildirildiği tarihten itibaren altmış gün içinde eksiklikleri tamamlamak zorundadır. Aksi halde alıcının başvurusu reddedilir. Başvurusu uygun görülen alıcılar ile protokol imzalanır. Protokolde;
a) Verinin niteliği ve sınırı, kullanıcı başına günlük sorgulama sayısı sınırı,
b) Verilere erişim şekli, süresi, kontrol ve güvenliği,
c) Protokolün süresi,
ç) Kişisel verilerin muhafaza edilme süresi,
d) Veriye erişecek kullanıcıların bilgileri,
e) Verilere hangi amaçla erişileceği ve hukuki gerekçesi,
f) Tarafların yetki ve görevleri ile hukuki sorumlulukları,
g) Alınması gereken idari ve teknik tedbirler,
ğ) Eğitim,
h) Ücretlendirme
hususlarının yer alması gerekmektedir.
Genel Müdürlükçe protokol yapılan alıcı, gerçek kişilerde T.C. kimlik numarası/yabancı kimlik numarası, tüzel kişilerde ise vergi kimlik numarası/MERSİS numarası ile sorgulama yapabilir. Bununla birlikte mevzuattan kaynaklanan görevlerini yerine getirmek amacı ile taşınmaz tanımlayıcı bilgileri ile tekil taşınmaz ve mülkiyet sorgulaması yapması gereken kurumların talepleri Genel Müdürlük Veri Paylaşımı Üst Komisyonunca karara bağlanacaktır.
Yakın Geçmişte Ne Olmuştu?
Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na (“Kurum”) iletilen “Türkiye Barolar Birliği ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol sayesinde avukatların TAKPAS sisteminde T.C. Kimlik numarası girilmesi suretiyle vatandaşların tapu kayıtlarını görmelerine imkan sağladığına ilişkin veri sorumlusu kurum hakkında araştırma yapılması” talepli olarak yapılan başvuru kapsamında yapılan incelemeler sonucunda, 04.05.2021 tarih ve 2021/454 sayılı karar ile avukatların TAKPAS üzerinden vekaletname ibraz etmeksizin sorgulama yapılmasında sistem üzerinden yapılan sorgulamalarda illiyet bağı bulunmaksızın tapu kayıtlarından örnek alınmasının ihtimali bulunduğu ve bu durumun Avukatlık Kanunu’nun 2. Maddesinde ve KVKK’nın 4. Maddesinde yer alan genel ilkelerden amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma ilkesine aykırılık teşkil edeceği ve veri ihlallerine neden olabileceğine hükmedilerek, protokolün KVKK’ya uygun şekilde 3 ay içerisinde yeniden düzenlenerek Kurum’a bilgi verilmesi hususunda Genel Müdürlük’e talimat verilmiş ve bu kapsamda protokol uygulaması yasal düzenleme yapılana kadar durdurulmasına karar verilmiştir.
Söz konusu karar ile beraber avukatların Türkiye Barolar Birliği üzerinden TAKPAS’a yaptıkları girişler kısıtlanmıştı. Bu bağlamda, 8 Haziran 2022 tarihli Resmi Gazete ile yayınlanan Yönetmelik’in 13. Maddesinde “Türkiye Barolar Birliği Üzerinden Avukatların Veriye Erişimi” düzenlenmiş ve sistem tekrardan avukatların erişimine açılmıştır.
Avukatların TAKPAS Üzerinden Veriye Erişimi
Yönetmelik ile beraber, 13. Maddede görevleri ile ilişkili olarak TAKPAS arayüzleri veya internet servisleri üzerinden Türkiye Barolar Birliğinin alt kullanıcı sıfatıyla taşınmaz bilgisini sorgulayabilecekleri düzenlenmiştir.
Bu doğrultuda, avukat ilgisini ortaya koyan ulaşmak istediği verinin dayanağı yazılı belgeyi (çek, senet, alacak, kira kontratı, icra takip yazısı ve benzeri) sisteme taratılarak eklenmesi gerekecektir. Ayrıca ilgisini ortaya koyan vekaletnameyi taratarak yapılacak sorgulamalarda, hangi kişinin malvarlığının hangi amaçla sorgulandığına dair bilgisinin sisteme girilmesi ve elektronik Kabul beyanının e-imza ile onaylanması suretiyle avukatın talebine bağlı olarak taşınmazın (pasif kayıt bilgisi dahil) bilgisine veya kayıt örneğine ulaşılmasına ve örnek alınmasına imkan verileceği düzenlenmiştir.
Sonuç
Kişisel Verileri Koruma Kurumunun 04.05.2021 tarih ve 2021/454 sayılı kararı ile avukatların TAKPAS sisteminde hiçbir dayanak belge sunmaksızın yapabildikleri sorgulamanın ilgili kanunlara aykırı bulunmuş olması sebebi ile erişimi engellenen avukatlara artık Yönetmelik’in 13. Maddesi ile beraber “ilgisini ortaya koyma” zorunluluğu getirilmek şartıyla, TAKPAS sisteminde Türkiye Barolar Birliği’nin alt kullanıcısı olarak sorgulama yapabilme yetkisi tanınmıştır. Bu minvalde, avukatlar ilgili belgelerini sisteme yüklemek şartıyla TAKPAS’ın kendilerine sağladığı sorgulamadan faydalanabileceklerdir.
*Yavuz&Uyanık Hukuk Bürosu, Avukat