Stj. Av. Alparslan Cin

Son 1 senedir dünya genelinde etkisini göstermekte olan yeni tip Koronavirüs hastalığı (Covid- 19) sebebiyle uygulanan kısıtlamalar, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını  etkileyerek, tüketicileri internet üzerinden alışveriş yapmaya yönlendirmiş/yapma mecburiyetinde bırakmıştır.  İnternet üzerinden yapılan mal ve hizmet satışlarının beklenmedik şekilde artması, bu şekilde yapılan satışlardan doğan uyuşmazlıkların da artmasına ve tüketicilere tanınan hak ve yetkilerin ne olduğu sorusunun sıkça sorulmasına sebep olmuştur.

15 Mart Dünya Tüketiciler Günü vesilesiyle internet üzerinden yapılan mal ve hizmet satışlarında tüketicilerin hangi hak ve yetkilere sahip olduğunu hatırlatmakta fayda görüyoruz.

İnternet üzerinden kurulan mal ve hizmet satış sözleşmeleri, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 48. “mesafeli sözleşmeler” başlıklı 48. maddesinin 1. fıkrasında;

“Mesafeli sözleşme, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.”

yapılan tanıma dahildir. Buna göre bir sözleşmenin mesafeli satış sözleşmesi olarak tanımlanabilmesi için satıcı ile tüketici fiziken aynı ortamda olmamalı, mal veya hizmetin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem mevcut olmalı, taraflar sözleşme kurulana dek uzaktan iletişim araçlarıyla iletişim halinde olmalıdır.

Kanun koyucu satıcı karşısında zayıf durumda olan tüketiciyi korumak için belli önlemler almışken, mesafeli sözleşmelerde bunlara ek bazı önlemler öngörmüştür:

1- Tüketici, mesafeli sözleşmeyi ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce ayrıntıları Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile belirlenen hususlarda ve siparişi onaylandığı takdirde ödeme yükümlülüğü altına gireceği konusunda açık ve anlaşılır şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından bilgilendirilir. Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir. Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği madde 5/1’de belirlenen bilgilendirme yükümlüğüne tabi hususların en önemlileri:

• Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
• Mal veya hizmetin tüm vergiler dâhil toplam fiyatı, niteliği itibariyle önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa tüm nakliye, teslim ve benzeri ek masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
• Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler,
• 15 inci madde uyarınca cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgidir.

     Mesafeli sözleşmenin internet yoluyla kurulması halinde, satıcı veya sağlayıcı yukarıda yer alan bilgileri bir bütün olarak, tüketicinin ödeme yükümlülüğü altına girmesinden hemen önce açık bir şekilde ayrıca göstermek zorundadır.

2- Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içinde edimini yerine getirir. Mal satışlarında bu süre her hâlükârda otuz günü geçemez. Satıcı veya sağlayıcının bu süre içinde edimini yerine getirmemesi durumunda tüketici sözleşmeyi feshedebilir.

3-  Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Tüketici, cayma hakkı süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.

4-  Tüketici, yönetmeliğin 5. maddenin birinci fıkrasında belirtilen tüm hususlarda, kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.

5- Satıcı veya sağlayıcı, yukarıda sayılan ön bilgileri edindiğini kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak teyit etmesini sağlamak zorundadır. Aksi halde sözleşme kurulmamış sayılır.

6-  Satıcı veya sağlayıcı, tüketici siparişi onaylamadan hemen önce, verilen siparişin ödeme yükümlülüğü anlamına geldiği hususunda tüketiciyi açık ve anlaşılır bir şekilde bilgilendirmek zorundadır. Aksi halde tüketici siparişi ile bağlı değildir.

              Tüketiciler yukarıda sayılan haklarına aykırı olacak şekilde bir işleme maruz kaldıklarında tüketici hakem heyetlerine ve tüketici mahkemelerine başvurma hakkına sahiptirler. Tüketiciler 2021 yılı için değeri 7.550 TL’ninaltında bulunan uyuşmazlıklarda ikamet ettikleri veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki ilçe tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir statüsünde olan illerde 7.550 TL ile 11.330 TL arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvurabilmektedirler. Bu değerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetine başvurulamaz, yalnızca tüketici mahkemelerine başvurulabilir. Hakem heyetlerine yapılan başvurularda tüketicinin herhangi bir ücret ödemesi gerekmemektedir. Hakem heyetlerine şahsen veya avukat aracılığıyla elden, posta yoluyla veya e-devlet üzerinden başvurulabilir. Tüketici hakem heyetlerinin verecekleri kararlar mahkeme ilamı niteliğindedir ve icrai niteliği haizdir. Tüketici hakem heyetleri kararlarında lehine karar verilen taraf için karşı vekâlet ücretine hükmedilemez. Tüketici hakem heyeti kararının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde, işbu kararın iptali için tüketici mahkemesi nezdinde dava açılabilir.

Tüketici ile satıcı veya sağlayıcı arasındaki uyuşmazlığın bedeli 11.330 TL’nin üzerinde ise tüketiciler tüketici mahkemesine başvurabilmektedirler. Bu tür davalarda tüketicinin yargı harçlarından muaf olduğu unutulmamalıdır.

*Yavuz&Uyanık&Akalın Hukuk Bürosu, Stajyer Avukat