*Av. Kaan Ayten
24 Kasım 2021 tarihinde kabul edilen ve 30 Kasım 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun kapsamında, yürürlükte olan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda uygulamaya yönelik önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler arasında, icra takibine konu malvarlığına ilişkin kıymet takdiri raporunun talep edilmesi ve borçluya ait mal varlığının satışı hususunda getirilen yenilikler de mevcuttur.
Bu yeni düzenleme kapsamında, İİK madde 111/A maddesi doğrudan İcra İflas Kanunu’na eklenmiş ve uygulamada satışı talep edilen taşınır ve/veya taşınmaz mallara ilişkin kıymet takdiri ile satış sürecini hızlandıracak hususlar düzenlenmiştir. İlgili düzenleme öncesinde icra dairesi üzerinden kıymet takdir raporunda belirlenen tutarın yarısından açılan satış ihaleleri neticesinde borçlunun malvarlığı sektöre göre daha düşük bedelden satılıyor bu nedenle gerek alacaklının alacağına kavuşması güçleşiyor gerekse borçlunun malvarlığı sektör standartlarındaki rakamlardan satılamadığı için borçlu mağdur olabiliyordu.
Yasa koyucu tarafından İİK m. 111/A uyarınca getirilen hükümler detaylıca irdelendiğinde gerek icra dosyasının borçlusu gerekse de dosya alacaklısının lehine hususlar düzenlenmiş, hem dosya borçlusunun borcunu daha makul şekilde ödemesi hem de dosya alacaklısının alacağına kavuşmasının imkanı arttırılmıştır. Bu kapsamda;
Borçluya satış yetkisi verilmesi:
MADDE 111/a
Borçlu, kıymet takdirinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde haczedilen malının rızaen satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilir. Kıymet takdiri yapılmadığı durumlarda borçlu da kıymet takdiri yapılmasını isteyebilir. İcra müdürü, kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebrî satış işlemlerini durdurarak borçluya on beş günlük süre verir. Borçluya verilen sürenin başlangıcından üçüncü fıkra uyarınca verilen icra mahkemesinin kararına kadar geçen sürede alacaklı bakımından satış isteme süresi işlemez.
Rızai satışta bedel, malın muhammen kıymetinin yüzde doksanına karşılık gelen miktarı ile o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak bu aşamaya kadar bu mahcuz için yapılan takip masrafları toplamından az olamaz.
Borçluyla anlaşan alıcının belirlenen bedeli birinci fıkra uyarınca borçluya verilen on beş günlük süre içinde dosyaya ödemesi hâlinde icra müdürü, gerekli bilgi ve belgeleri temin ettikten sonra yukarıda belirtilen şartların bulunduğunu tespit ederse satışın onayı ile malın devir ve teslim İşlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyayı derhâl icra mahkemesine gönderir. Mahkeme, en geç on gün içinde yapacağı inceleme sonucunda dosya üzerinden talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verir. Kabul kararıyla malın mülkiyeti alıcıya geçer ve tüm hacizler kaldırılarak devir ve teslim işlemleri gerçekleştirilir. Ret kararı verilmesi hâlinde yatırdığı bedel alıcıya iade edilir.
Bu madde uyarınca yapılacak satışlar hakkında niteliğine uygun düştüğü ölçüde bu Kanunun diğer hükümleri uygulanır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.”
Kanun maddesinden de açıkça görüleceği üzere söz konusu düzenlemenin getirilmesinin birincil niyeti satışı talep edilmiş malvarlığının sektör standartlarında bir bedele satılarak hem alacaklının hem de borçlunun zararını en aza indirmek suretiyle alacağın tahsilinin sağlanmasıdır. Bu bilgiler ışığında borçluya satış yetkisinin verilmesine ek olarak satış işlemini kendisine verilecek yetki çerçevesinde gerçekleştirecek olan borçluya kanunda belirli yükümlülükler de atfedilmiştir. Satış işlemine ilişkin satış yetkisini kullanacak olan borçluya dosyayı sürüncemede bırakmaması adına 15 günlük süre tanınmıştır. Bu süreye ek olarak belirli zorunluluklar da getirilmiştir. Öncelikle kıymet takdirinin yüzde 90’nından az olmamak kaydı ile belirli bir bedel üzerinden satış gerçekleştirilebilir, buna ek olarak şayet ilgili mala ilişkin güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak bu aşamaya kadar bu mahcuz için yapılan takip masrafları toplamından az olmamak kaydı ile borçlu satış işlemini gerçekleştirebilir.
Söz konusu satış işleminin belirtilen şartlara uygun olduğunu ilk incelemede tespit eden icra müdürlüğü mezkur dosyayı resen İcra Hukuk Mahkemesine gönderir ve İcra Hukuk Mahkemesi en geç 10 gün içerisinde dosya üzerinden satışın kabulüne yahut reddine karar verir. Söz konusu inceleme duruşmasız yapılmak ile birlikte İcra Hukuk Mahkemesi’nce İİK m.111/A uyarınca yasa koyucu tarafından zikredilmiş hususların gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği incelenerek karar verilecektir.
*Yavuz&Uyanık Hukuk Bürosu, Avukat