11 Nisan 2022'de Yürürlüğe Giren Singapur Konvansiyonu - Yavuz Uyanık Avukatlık Ortaklığı

*Av. Ayşe Arkan

Singapur Konvansiyonu’nun konusu nedir?

Singapur Konvansiyonu uluslararası alanda meydana gelen ticari uyuşmazlıkları arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturan sulh anlaşmalarının icra edilebilirliğini düzenlemektedir.

Alternatif uyuşmazlık çözümlerinden biri olan arabuluculuk, mahkemelerden daha hızlı ve ekonomik bir çözüm yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak uluslararası bir uyuşmazlık sonucunda düzenlenen sulh anlaşmalarının diğer ülkelerde icra edilebilirliği noktasında bir düzenleme bulunmamaktaydı. Bu kapsamda ticari uyuşmazlıkların hızlı, kolay ve ekonomik olarak çözümlenmesi, arabuluculuk kurumunun yayınlaşması ve arabuluculuk kapsamında yapılan sulh anlaşmalarının diğer ülkelerde kolaylıkla icra edilebilmesi kapsamında Singapur Konvansiyonu oldukça önem kazanmaktadır.

Ne zaman yürürlüğe girdi?

Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu (“Singapur Konvansiyonu” ) 20 Aralık 2018 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilerek, Türkiye tarafından imzaya açıldığı gün olan 7 Ağustos 2019 tarihinde imzalanmıştır. Bu kapsamda Singapur Konvansiyonu’nun onaylanması hakkındaki 21 Nisan 2021 tarih ve 3866 saylı Cumhurbaşkanı Kararı, 22 Nisan 2021 tarih ve 31462 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ancak, en son yayımlanan 24 Şubat 2022 tarihli ve 5235 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca, Singapur Konvansiyonu’nun yürürlük tarihi 11 Nisan 2022 olarak tespit edilmesine karar verilmiştir.

Uygulama alanı nedir?

Konvansiyonun 1. maddesinde hangi alanlarda uygulanacağı yer almaktadır. İlgili madde uyarınca öncelikle bir ticari uyuşmazlığın çözümü konu edilmeli ve arabuluculuk sonucunda taraflarca yazılı olarak düzenlenen bir sulh anlaşması bulunmalıdır. Ancak sadece bu iki kıstas yeterli olmayıp, ticari uyuşmazlığa ilişkin olan ve yazılı olarak düzenlenen sulh anlaşmasının milletlerarası nitelikte olması gerekmektedir.

Milletlerarası niteliğin kapsamı ise 1. maddenin devamında şu şekilde düzenlenmiştir;

Sulh anlaşmasının en az iki tarafının iş yerlerinin farklı devletlerde olması; veya
Sulh anlaşmasının taraflarının iş yerlerinin bulunduğu devletin:
- Sulh anlaşmasından doğan borcun esaslı bir kısmının ifa edileceği devletten; veya
- Sulh anlaşmasının konusunun en sıkı ilişkili olduğu devletten farklı olması.

Hangi sulh anlaşmalarına uygulanmaz?

Taraflarından birinin (tüketici olarak) şahsı veya ailesi veya evi için yaptığı işlemlere ilişkin uyuşmazlıkların çözümü için yapılan sulh anlaşmaları,
Aile, miras ve iş hukukuna ilişkin olan sulh anlaşmaları,
Mahkemece tasdik edilen veya mahkeme yargılaması sırasında yapılan; ve
Mahkemenin bulunduğu devlette mahkeme kararı olarak yerine getirilen sulh anlaşmaları;
Hakem kararı olarak kaydedilen ve yerine getirilen sulh anlaşmaları.

Sulh anlaşmasının icra edilebilirliğine ilişkin şartlar nelerdir?

Konvansiyon’un 4. maddesinde sulh anlaşmalarının icra edilebilirliğine ilişkin birtakım usuli şartlar sayılmıştır. Düzenlenen hüküm uyarınca sulh anlaşmasına dayanmak isteyen taraf, hukuki yollara başvurduğu diğer Âkit Devlet’in yetkili makamına aşağıdaki belgeleri ibraz edecektir:

Taraflarca imzalanmış sulh anlaşması,
Sulh anlaşmasının arabuluculuk sonucu yapıldığını gösteren deliller, örneğin;

Sulh anlaşması üzerindeki arabulucunun imzası;
Arabuluculuğun yapıldığına ilişkin arabulucu tarafından imzalanan belge; ( Konvansiyon’da yer alan belirli şartların sağlanması halinde elektronik imza ile de imzalanması mümkündür.)
Arabuluculuğun bünyesinde yapıldığı kurum tarafından düzenlenen belge; veya
(i), (ii) veya (iii) bentlerdeki belgelerin yokluğu halinde, yetkili makamca kabul edilebilir herhangi bir delil.

Tüm bunlara ek olarak, eğer sulh anlaşması, ülkesinde hukuki yola başvurulan Âkit Devlet’in resmî dilinde değilse, söz konusu Âkit Devletin yetkili makamı, sulh anlaşmasının kendi diline tercüme edilmesini isteyebilir ve yetkili makam, Konvansiyon’da öngörülen şartların yerine getirildiğini teyit eden gerekli herhangi bir belgeyi talep edebilir.

Ret sebepleri nelerdir?

Konvansiyon’un 5. maddesi uyarınca Konvansiyon’a taraf bir devletin yetkili makamı, hukuki yollara başvurulması halinde aleyhine hukuki yola başvurulan tarafın istemi üzerine ve aşağıdaki hususları ispatlaması kaydıyla, talebi reddedebilir:

Sulh anlaşmasının taraflarından birinin ehliyetsiz olması,
Sulh anlaşmasının taraflarca tabi kılındığı hukuka veya taraflarca tabi kılınan bir hukuk yoksa talebin yapıldığı yetkili makamın ait olduğu devletin hukukuna göre geçersiz ve hükümsüz olması veya işlerlik kazanmamış olması veya ifa edilebilir olmaması,
Sulh anlaşmasının hükümlerine göre bağlayıcı veya nihai olmaması veya sonradan tadil edilmesi,
Sulh anlaşmasına konu borcun ifa edilmiş olması veya açık ya da anlaşılabilir olmaması,
Talebin kabul edilmesinin sulh anlaşmasının hükümlerine aykırı olması,
Arabulucuya veya arabuluculuğa uygulanabilir standartların arabulucu tarafından ciddi şekilde ihlal edilmesi ve bu ihlal olmasaydı söz konusu tarafın sulh anlaşmasını yapmayacak olması ,veya
Arabulucunun tarafsızlığına veya bağımsızlığına ilişkin haklı şüphe uyandıracak durumları arabulucunun, taraflara ifşa etmemesi ve bu ifşayı yapmamasının taraf zerinde önemli veya haksız bir etki oluşturması, öyle ki, bu kusur olmasaydı söz konusu tarafın sulh anlaşmasını yapmayacak olması.

Ayrıca hukuki yola başvurunun yapıldığı akit devletin yetkili makamı aynı zamanda aşağıdaki hususlardan birini tespit ederse de talebi reddedebilir:

Talebin, başvurulan devletin kamu düzenine aykırı olması, veya
Uyuşmazlığın konusunun başvurulan devletin hukukuna göre arabuluculuk yoluyla çözüme elverişli olmaması.

Sonuç

Singapur Konvansiyonu uluslararası ticari uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözümlenmesi ve bunun sonucunda taraflarca imzalanacak sulh anlaşmalarının Konvansiyon’a taraf ülkelerde herhangi bir mahkeme veya hakem kararına gerek olmadan hızlı, dostane ve ekonomik bir şekilde çözülmesine olanak sağlayacağı kanaatindeyiz. İlerleyen günlerde uluslararası ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk yolunun yaygınlaşmasıyla beraber uluslararası ticarette Konvansiyon’a taraf olan ülkemizde de uluslararası ticarette daha güvenilir bir zemin kurulacağını düşünmekteyiz.

*Yavuz&Uyanık Hukuk Bürosu, Avukat