Türkiye’ de kripto varlıklara ilişkin ilk kapsamlı yasal düzenlemelerin yer aldığı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmî Gazete’ de yayımlanarak 02.07.2024 tarihinde yürürlüğe girdi. 

Kullanımı her geçen gün artmakta olan kripto varlıkların genel geçer bir tanımının, hukuki niteliğinin ve hukuki güvencesinin bulunmaması nedeniyle birçok yatırımcının aklında soru işaretleri bulunmaktaydı. 

Keza kripto varlıklarının kullanımının artması ile birlikte hukukun farklı alanlarında farklı hukuki uyuşmazlıklar artış göstermektedir. Ortaya çıkan bu hukuki uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği, hangi hukuk kurallarının uygulanacağı ve hangi hukuki korumalardan yararlanabileceği gibi çeşitli gri alanların aydınlatılması bir ihtiyaç haline gelmiştir. 

Şüphesiz ki hayatın birçok alanında kullanımı olağan olan kripto varlıklara ilişkin her soruya yanıt bulunması zaman alacak ve hatta birçok yeni soru ve sorun ile karşılaşılması muhtemel olsa da yapılan bu yeni düzenleme ile kripto varlık hukuku önemli bir gelişme kaydetmiştir.

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’ nun üçüncü maddesine eklenen bentler ile kripto varlığın tanımının yanı sıra cüzdan, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti ve platform kavramının da tanımı yapılmıştır.  

İlgili değişikliğe göre;

“aa) Cüzdan: Kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamaları,

bb) Kripto varlık: Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıkları,

cc) Kripto varlık hizmet sağlayıcı: Platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dâhil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşları,

çç) Kripto varlık saklama hizmeti: Platform müşterilerinin kripto varlıklarının veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, yönetimini veya Kurulca belirlenecek diğer saklama hizmetlerini,

dd) Platform: Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşları,

 ifade etmektedir.

6362 sayılı Kanun’ a eklenen 35/B maddesi kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlıklara ilişkin hükümler düzenlenmiştir. En önemli gelişmelerden biri olarak kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulabilmesi ve faaliyete başlayabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ ndan izin alınması zorunlu tutulmuştur. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşlarının ve faaliyetlerine başlamalarının yanı sıra ortaklarına, yöneticilerine, personeline, organizasyonuna, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay devirlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetinin geçici veya sürekli olarak durdurulmasına ilişkin esaslar ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar da Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenecektir. Pay devirlerinde de Kurul’ un izninin alınması zorunlu tutulmuştur.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarına sistemlerinin kontrolünü yapma ve güvenliğini sağlama hususunda iç kontrol yükümlülüğü getirilmiş ve işbu bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarda TÜBİTAK’ ın belirleyeceği alt yapı kriterlerine uyumluluk aranmıştır. 

Madde 35/B’ nin üçüncü fıkrası ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarına ilişkin kapsamlı şartlar öngörülmüştür.  Buna göre kripto varlık hizmet sağlayıcıları ortağı olabilmek için aşağıdaki şartlar aranmaktadır:

  • müflis olmaması, 
  • konkordato ilan etmiş olmaması, 
  • uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurusunun tasdik edilmiş olmaması, 
  • hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması, 
  • tasfiyeye tabi tutulan bankerler ile iradi tasfiye haricinde faaliyet izni iptal edilmiş faktöring, finansal kiralama, finansman, tasarruf finansman, varlık yönetim, sigorta, reasürans, emelilik şirketleri ve ödeme sistemi işleticileri, ödeme hizmeti sağlayıcıları ile para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması, 
  • ilgili kanunlarda sayılan suçlardan kesinleşmiş mahkumiyetinin bulunmaması, 
  • Kanununun 101’ inci maddesinin birinci fıkrasının a bendi uyarınca işlem yasaklı olmaması, 
  • gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması, 
  • ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması 

Keza yönetim kurulu üyelerinin ve yönetim kurulu üyesi olmaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcıyı temsile yetkili kişilerin de mali güç şartı hariç sayılan diğer şartları taşıması gerektiği hüküm altına alınmıştır. 

İlgili düzenlemelere göre platformlarda fiyatlar serbestçe oluşur. Ancak platformlar üzerinde kripto varlıkların alınıp satılmasına ve ilk satış ya da dağıtımının yapılmasına, kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin usul ve esaslar yine Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenecektir. 

Platformlarca kendi nezdlerinde işlem görecek veya ilk satış̧ ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve bunların işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zorunludur. İşbu konuda da Sermaye Piyasası Kurulu tarafından ilke ve esaslar düzenlenebilir ve TÜBİTAK’ ın veya ilgili kuruluşların görüşü alınarak teknik kriterlere uyumluluk aranabilir. 

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bunlarda işlem yapmak isteyen müşteriler arasında imzalanan sözleşmeler, yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilir ve buna ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenecektir. 

Aynı zamanda Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşterileri arasında sözleşmelerin düzenlenmesine, kapsamına, değiştirilmesine, ücret ve masraflara, sözleşmenin sona ermesine ve feshine ve bu sözleşmelerin içeriğinde yer alması gereken asgari hususlara ilişkin belirlemeler yapabilir. 

Kripto varlık sağlayıcılarının müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran veya sınırlandıran her türlü sözleşme şartının da geçersiz sayılacağı Kanun’ da belirtilmiştir.

Yeni nesil dijital varlıkların güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde kullanımını hedefleyen işbu Kanun’da kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetlerine uygulanacak tedbirler ve kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetimi ve uygulanacak yaptırımlara da yer verilmiştir. 

İlgili Kanunu değişikliği ile getirilen en önemli yaptırımlardan biri olarak gerçek ve tüzel kişilerin yetkililerinin izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek ve tüzel kişilerin yetkilileri hakkında üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası uygulanabilecektir. 

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından zimmet suçunun işlenmiş olması halinde ise yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları hakkında sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası uygulanacağı gibi kripto varlık hizmet sağlayıcının zararını tazmine de mahkûm edilecektir. Ayrıca 6362 sayılı Kanuna eklenen 115/A maddesi ile özel bir soruşturma usulü belirlenmiştir. İşbu usule göre soruşturma ve kovuşturmalar Sermaye Piyasası Kurulu’ nun yazılı bildirimi üzerine veya gecikmesinde sakınca görülen hallerde resen Cumhuriyet savcılarınca yapılarak Kurul haberdar edilecektir. 

Son olarak düzenlenen geçiş hükümleri uyarınca 7518 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ un yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenecek belgelerle Kurul’ a başvuruda bulunarak, Kanunun 35/B ve 35/C maddeleri hükümleri uyarınca çıkarılacak ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarına veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan üç ay içinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmak zorundadır. Söz konusu ikincil düzenlemeler ise Değişiklik Kanunu’ nun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde yürürlüğe girecektir. 

Başvuruda bulunacak kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenlerin ibraz etmesi gereken belgeler Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan duyuru ile belirlenmiştir. İşbu duyuruya göre başvuru yapılırken;

1)Kanunun Geçici 11 inci Maddesi uyarınca kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunmaya devam edileceğine dair beyana ilişkin yetkili organ kararı, 

2) Ortaklar ile yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcılarına ilişkin; 

a. Son 6 ay içerisinde alınmış̧ adli sicil belgesi,
b. Nüfus cüzdanı örneği (TC vatandaşları) /pasaport örneği (Yabancı kişiler), c. Diploma örneği ve özgeçmiş̧, 

3) Şirketin; 

  • a. Kullandığı bilgi sistemleri altyapısına,
    b. Müşteri varlıklarının korunmasına ilişkin süreç ve araçlarına,
    c. Yapılan işlemlerin blok zinciri sistemine işlenmesine ilişkin süreçlere,
    d. Diğer iç ve dış̧ sistemlerle yapılmış̧ entegrasyonlarına (AML/CFT sistemleri, kamu otoritelerine raporlama vb.),
    e. Operasyon ve raporlama süreçlerine ve
    f. Risk yönetim süreçlerinin isleyişine yönelik açıklamalar ile ilgili belgeler, 

4) Şirketin saklama altyapısına ilişkin olarak aşağıda yer alan hususları içeren; 

a. Kripto varlıkların ve müşterilerin nakit varlıklarına ilişkin saklama sisteminin işleyişine,
b. Kripto varlıkların saklaması için Şirket dışından hizmet alınıp alınmadığına,
c. Kripto varlıkların saklamasının hangi cüzdan teknolojileri kullanılarak yapıldığına yönelik açıklamalar ile ilgili belgeler, 

5) Organizasyon şeması

istenmektedir.

Sonuç olarak 7518 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kripto varlıklara ilişkin hukuki boşlukların giderilmesine yönelik değişiklikler yapılmış ve her geçen gün genişleyen kripto varlık kullanıcı kitlesine güvenli bir piyasa ortamı yaratılması hedeflenmiştir. İlgili düzenlemeler sayesinde kripto varlıklara ilişkin yapılacak detaylı düzenlemelerin yasal zemini hazırlanmıştır.

Daha fazla bilgi için Yavuz Uyanık Avukatlık Ortaklığı ile iletişime geçebilirsiniz.