Arabuluculuk, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri her türlü iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarında uygulanan ve uyuşmazlığın mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini amaç edinen bir kurumdur.
Arabuluculuk kurumunun getirilmesiyle beraber, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 73/A maddesinde yer alan uyuşmazlıklar, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/a maddesine göre, ilgili kanunun 4. Maddesinde belirtilen tüm ticari ile diğer özel kanunlarda yer alan davalar ile ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerine ilişkin uyuşmazlıklar ve iş hukukunda işçi ve işveren arasındaki yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti, maaş ve benzeri işçilik alacakları ile ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi tazminatlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar olmak üzere birçok uyuşmazlık kapsamında mahkemede dava açmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Bir başka deyişle, kanun tarafından arabuluculuğa başvurmanın zorunlu olduğu uyuşmazlıklarda arabulucuya gidilmeden dava açılması durumunda dava, dava şartı yokluğu sebebiyle reddedilmektedir. Zorunlu arabuluculuk kapsamı dışında kalan uyuşmazlıklar bakımından ise, taraflar kanunen arabuluculuk kurumuna başvurma zorunluluğu bulunmadığı halde de ihtiyari arabuluculuk yöntemiyle her türlü özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili bu yola başvurabilmektedirler.
Bu kapsamda her iki tarafın ticari işletme olduğu kira uyuşmazlıkları hariç olmak üzere, kira uyuşmazlıkları ihtiyari arabuluculuk kapsamında kalmakta ve taraflar doğrudan dava açma eğilimdedirler. Ne var ki, çoğu kira uyuşmazlıklarının yargılamaları oldukça uzun sürmekte ve hem kiracıyı hem de kiralananı mağdur etmektedir. Bu sorundan hareketle Adalet Bakanı Abdulhamit Gül katıldığı Bölge Değerlendirme Toplantısı’nda “2021 yılında 532 bin dosyada 1 milyondan fazla vatandaşın arabuluculuk yöntemiyle davalık olmadan sorunlarını çözdüğünü aktaran Bakan Gül, “Bu önemli bir rakamdır. Yıllar sürecek meseleler 1-2 yılda çözüme kavuşmuştur. Önümüzdeki dönemde de bazı başlıklarda arabuluculuk uygulamasını geliştirmek istiyoruz. Kirayla ilgili bahsetmek isterim. Kira uyuşmazlıklarının da arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturulması hususunda bir düzenleme için çalışıyoruz. Özellikle basit bir kira tespit davasının bile 7-10 yıl sürmesi gerçekten kabul edilemez bir durum. Bu hususla alakalı kiracının da kiralayanın da mağdur olmayacağı bir sistem olacak”[1] açıklamalarıyla kira uyuşmazlıklarındaki yargılama sürelerinin yarattığı mağduriyete dikkat çekerek, bu kapsamda zorunlu arabuluculuğa ilişkin düzenlemeler üzerinde çalıştıklarını ifade etmiştir.
Önümüzdeki günlerde Bakan Gül’ün açıklaması uyarınca kira uyuşmazlıklarında getirilecek zorunlu arabuluculuk düzenlemeleri ile birlikte, uyuşmazlıklarının çok daha hızlı ve pratik olarak çözümleneceği kanaatindeyiz.
[1] www.sabah.com.tr/adana/2021/12/24/bakan-gul-kira-uyusmazliklari-artik-arabulucuyla-cozulecek